İstihdam, eğitim veya öğretimde olmayan gençlerin (NEET) sayısı endişe kaynağı

NEET çeşitli sebeplerden dolayı iş ve eğitim hayatına atılmakta zorlanan gençler için üretilen bir kavram. Bu zorluk aynı zamanda çoğu vakit evlerinde kalmalarına neden oluyor. Küreselde olduğu gibi Türkiye'de de NEET durumunda olan fazlasıyla genç bulunuyor.

Ev genci kavramı son yıllarda sosyal bilimler literatüründe sıklıkla karşımıza çıkan bir kavram. İngilizce NEET (Not in education, employment or training) terimini ‘ne çalışan, ne okuyan ne de iş arayan’ ya da ‘ne eğitimde, ne istihdamda’ olarak Türkçe’ye çevirmek mümkün. Ev genci dediğimiz kişiler herhangi bir eğitim almıyorlar, iş arayışında değiller ve ekonomik olarak ailelerine fazlasıyla bağımlı durumdalar. Bu gençlerin sosyal çevreleri ise çoğu kez aile, yakın akraba ve yalnızca birkaç arkadaştan ibaret. Çevremizde hayatını bu şekilde geçiren gençler her zaman var olmuştur. Ancak gündelik hayatta pek de görünür olmayan bu gençler bugünü ıskalamakla kalmıyor, gelecek kaygıları arasında toplumsal değişimin ve sosyo-ekonomik bazı problemlerin de habercisi durumundalar aynı zamanda.

NEET durumunda olan gençlere yönelik Avrupa Birliği Başkanlığınca "Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Gençlere Yönelik İşgücü Piyasası Destek Programı (NEET PRO)" projesiyle gençlerin iş gücü hayatına ve sosyal hayata katılmaları yönünde eğitim programları düzenleniyor.

---

CENEVRE (ILO Haber) - Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) yeni raporuna göre, gençler için küresel işgücü piyasası görünümü son dört yılda iyileşti ve yükseliş eğiliminin iki yıl daha devam etmesi bekleniyor.

Bununla birlikte, Gençler için Küresel İstihdam Eğilimleri 2024 (GET for Youth) başlıklı rapor, istihdamda, eğitimde veya öğretimde olmayan (NEET) 15-24 yaş arası gençlerin sayısının endişe verici olduğuna ve COVID-19 salgını sonrası istihdamdaki toparlanmanın evrensel olmadığına dikkat çekiyor. Belirli bölgelerdeki gençler ve birçok genç kadın ekonomik iyileşmenin faydalarını göremiyor.

64,9 milyon kişiye denk gelen yüzde 13'lük 2023 genç işsizlik oranı, son 15 yılın en düşük seviyesini temsil etmekte ve 2019'daki yüzde 13,8'lik pandemi öncesi orana göre düşüş göstermektedir. Bu oranın bu yıl ve önümüzdeki yıl daha da düşerek yüzde 12,8'e gerilemesi bekleniyor. Ancak tablo bölgeler arasında aynı değil. Arap Devletleri, Doğu Asya ve Güneydoğu Asya ve Pasifik'te genç işsizlik oranları 2023'te 2019'a kıyasla daha yüksekti.

GET for Youth ayrıca gençlerin iş dünyasında başarıya ulaşma konusunda başka "engellerle" de karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulunmaktadır. Dünya genelinde çok sayıda gencin NEET olduğunu ve yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde insana yakışır işlere erişim fırsatlarının sınırlı kaldığını belirtmektedir.  Dünya genelinde her beş gençten biri ya da yüzde 20,4'ü 2023 yılında NEET durumundadır. Bu NEET'lerin üçte ikisi kadındır. 

Rapor, çalışan gençler için insana yakışır işler edinme konusunda ilerleme kaydedilmediğini belirtiyor. Küresel olarak, genç işçilerin yarısından fazlası kayıt dışı istihdamdadır. Sadece yüksek ve üst-orta gelirli ekonomilerde genç işçilerin çoğunluğu düzenli ve güvenceli bir işte çalışmaktadır. Düşük gelirli ülkelerdeki her dört genç işçiden üçü ise sadece serbest meslek sahibi veya geçici ücretli bir işte çalışmaktadır. 

Rapor, NEET oranlarının yüksek seyretmeye devam etmesinin ve insana yakışır işlerin yeterince artmamasının, aynı zamanda gelmiş geçmiş en eğitimli gençlik grubu olan günümüz gençleri arasında giderek artan bir endişeye neden olduğuna dikkat çekiyor.

"Dünyanın dört bir yanında milyonlarca genç insana yakışır bir işe sahip değilken ve bunun sonucunda kendilerini güvensiz hissedip kendileri ve aileleri için daha iyi bir yaşam kuramazken hiçbirimiz istikrarlı bir gelecek bekleyemeyiz. Barışçıl toplumlar üç temel bileşene dayanır: istikrar, kapsayıcılık ve sosyal adalet; ve gençler için insana yakışır iş bu üçünün de merkezinde yer alır."

Ayrıca rapor, genç erkeklerin işgücü piyasasındaki toparlanmadan genç kadınlara kıyasla daha fazla yararlandığını ortaya koymaktadır. Genç kadın ve genç erkeklerin 2023'teki genç işsizlik oranları, genç erkeklerin oranının daha yüksek olduğu salgın öncesi yılların aksine neredeyse eşittir (genç kadınlar için yüzde 12,9 ve genç erkekler için yüzde 13). Ve 2023'te genç kadınların küresel NEET oranı, genç erkeklerinkinin iki katına çıkmıştır (sırasıyla yüzde 28,1 ve yüzde 13,1).

"Rapor bize gençlere yönelik fırsatların son derece eşitsiz olduğunu hatırlatıyor; pek çok genç kadın, sınırlı maddi imkânlara sahip veya herhangi bir azınlık geçmişinden gelen gençler hâlâ mücadele ediyor. Eğitim ve insana yakışır işlerde eşit fırsatlara sahip olmayan milyonlarca genç, daha iyi bir gelecek şansını kaçırıyor." 

ILO raporu, gençlerin iş dünyasına ilişkin kaygılarını gidermenin ve daha parlak bir geleceğe yönelik umutlarını güçlendirmenin bir yolu olarak insana yakışır işin temellerinin güçlendirilmesine daha fazla önem verilmesi çağrısında bulunmaktadır. 

Raporun yazarları genç okuyuculara gönderdikleri mesajda, onlardan değişim çağrılarına seslerini katmalarını istiyor. "Politikaları etkileme ve herkes için insana yakışır işlerin savunuculuğunu yapma olanağına sahipsiniz. Haklarınızı bilin ve becerilerinize yatırım yapmaya devam edin" deniyor. "Sosyal açıdan adil ve kapsayıcı bir dünya için hepimizin ihtiyaç duyduğu değişimin bir parçası olun."

GET for Youth'un bu 12. baskısı raporun 20. yıldönümünü kutlamaktadır. Bu yüzyılda gençlerin çalışma olanaklarını iyileştirmek için neler yapıldığına bakıyor ve "krizler ve belirsizliklerle dolu bir çağda" genç istihdamının geleceğini değerlendiriyor. Uzun vadeli eğilimlere bakıldığında rapor şu sonuca varmaktadır:

Dijitalleşme ve yapay zeka yoluyla geleneksel sektörlere modernizasyon getirilebilse de, "modern" hizmetlerde ve gençlere yönelik imalat işlerinde büyüme sınırlı kalmıştır. Özellikle orta gelirli ülkelerde eğitimli genç arzına karşılık yeterli sayıda yüksek beceri gerektiren iş bulunmamaktadır. Beceri gelişimini yeşil ve dijital becerilere yönelik gelişen taleplere ayak uyduracak şekilde sürdürmek, eğitim uyumsuzluklarını azaltmak için kritik öneme sahip olacaktır. Artan sayıda çatışma gençlerin gelecekteki geçim kaynaklarını tehdit etmekte ve onları göçe ya da aşırıcılığa itebilmektedir. Demografik eğilimler, özellikle de Afrika'daki 'gençlik depremi', yeterli sayıda insana yakışır iş yaratmanın sosyal adalet ve küresel ekonomi için kritik önem taşıyacağı anlamına gelmektedir.

Rapor, genç kadınlar için özel bir hedefle istihdam yaratımının artırılması, genç NEET'ler de dahil olmak üzere gençleri işgücü piyasasına geçişlerinde destekleyen kurumların güçlendirilmesi, gençler için istihdam ve sosyal korumanın entegre edilmesi ve gelişmiş uluslararası işbirliği, kamu-özel sektör ortaklıkları ve kalkınma için finansman yoluyla küresel eşitsizliklerle mücadele edilmesi de dahil olmak üzere daha fazla ve daha etkili yatırım çağrısında bulunmaktadır.

---

Manşet fotosu EGİAD Yarın dergisinin içeriğinden alıntıdır.